Dịch Mũi Chảy Xuống Họng: Nguyên Nhân Và Cách Xử Lý Tại Nhà

Dịch mũi chảy xuống họng là tình trạng mà hầu hết những người mắc bệnh đường hô hấp hay gặp phải, điển hình như viêm mũi, viêm xoang… Triệu chứng này không chỉ khiến người bệnh mệt mỏi, khó chịu ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt mà lâu ngày còn kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm khác. 

Nguyên nhân khiến dịch mũi chảy xuống họng

Dịch mũi chảy xuống họng là triệu chứng thường xuyên gặp phải, tuy nhiên không phải ai cũng biết vì sao bản thân lại gặp phải tình trạng này. Theo các chuyên gia, triệu chứng dịch mũi chảy xuống họng có thể xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

1. Viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là bệnh lý viêm đường hô hấp phổ biến mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải. Nói chính xác hơn thì viêm mũi dị ứng là tình trạng cơ thể phản ứng lại với nhiều tác nhân gây dị ứng như lông vật nuôi, bụi bẩn, khói thuốc lá, khói bụi công nghiệp, hóa chất độc hại, thời tiết lạnh…

Viêm mũi dị ứng được chia làm 2 thể gồm cấp tính và mãn tính. Thể viêm mũi dị ứng cấp tính đặc trưng với một số triệu chứng như hắt hơi, ngứa mũi, chảy nhiều nước mũi… Tuy nhiên, sang thể mãn tính người bệnh có thể gặp thêm triệu chứng dịch mũi chảy xuống họng, dịch mũi có mùi tanh hôi, do nhiễm khuẩn nên có màu xanh hoặc vàng kèm theo đau nhức khoang mũi, ho khan, suy giảm khứu giác.

2. Viêm xoang

Sự tấn công của các loại vi khuẩn, virus, nấm từ môi trường bên ngoài vào trong khoang mũi, trú ngụ và phát triển trong các hốc xoang lâu ngày là nguyên nhân gây viêm nhiễm, hình thành dịch mủ được gọi là bệnh viêm xoang. Vị trí hốc xoang dễ bị viêm nhất là xoang bướm và xoang sàng.

Những triệu chứng viêm xoang khá tương đồng với viêm mũi dị ứng, ngoài ngứa mũi,  hắt hơi liên tục, nghẹt mũi, sổ mũi, chảy nước mũi… thì dịch mũi còn bị lẫn mủ. Theo thời gian chúng tích tụ quá mức trong hốc xoang sẽ tràn xuống cổ họng gây viêm nhiễm lây lan.

3. Viêm mũi vận mạch

Viêm mũi vận mạch là bệnh lý đường hô hấp đặc trưng với triệu chứng tiết nhiều dịch nhầy trong khoang mũi và chảy dịch xuống cổ họng. Vì viêm mũi vận mạch xảy ra do hệ thần kinh đối giao cảm ở niêm mạc mũi phản ứng lại quá mức với các tác nhân dị ứng bên ngoài như nấm mốc, khói bụi, vi khuẩn, thời tiết lạnh…

Triệu chứng của viêm mũi vận mạch rất dễ bị nhầm lẫn với viêm mũi dị ứng. Để phân biệt thường dựa vào triệu chứng hắt hơi và ngứa mũi, những người gặp hai triệu chứng này ở mức độ nặng hơn, xảy ra thường xuyên thì đó chính là viêm mũi vận mạch. Triệu chứng dịch mũi chảy xuống họng cần điều trị sớm, vì dịch mủ ứ đọng lâu ngày trong cổ họng gây viêm nhiễm khiến người bệnh ho kéo dài, có cảm giác vướng và tạo mùi hôi miệng khó chịu.

4. Viêm mũi họng xuất tiết

Viêm mũi họng xuất tiết là tình trạng lớp niêm mạc mũi họng bị viêm nhiễm do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tình trạng này khiến cho nước mũi chảy tràn xuống cổ họng, tích tụ lâu ngày gây ho, đau rát cổ họng kèm theo nghẹt mũi, hắt hơi nhiều, hôi miệng… Tình trạng này chủ yếu xuất hiện ở những người có thể suy yếu sẵn hoặc sức đề kháng kém do thời tiết thay đổi.

5. Dị tật lệch vách ngăn mũi

Dị tật bị lệch vách ngăn mũi thường là do nguyên nhân bẩm sinh, cấu trúc mũi phát triển bất thường khiến cho cánh mũi bị lệch hẳn sang một bên. Nguyên nhân này thường xuất hiện ngay từ giai đoạn bào thai và khi chào đời sẽ biểu hiện rõ rệt. Bên cạnh đó, một số chấn thương do va đập mạnh ở vùng mũi như tai nạn giao thông, tai nạn nghề nghiệp, chơi thể thao… cũng là nguyên nhân khá phổ biến.

Tình trạng vách ngăn mũi bị lệch vô tình gây ra rối loạn chức năng sinh lý của khoang mũi. Cụ thể gây bít tắc lỗ mũi, cản trở đường hô hấp và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp. Và các bệnh lý này chính là nguyên nhân khiến dịch mũi chảy xuống họng, do dịch nhầy không thể thoát ra từ mũi.

6. Polyp mũi

Polyp chính là những khối u thịt không phải ung thư xuất hiện trong khoang mũi. Những người có polyp mũi quá lớn sẽ gây cản trở sự hoạt động của khoang mũi, nghẹt mũi, khó thở, suy giảm thính giác. Chính vì vậy, những người có polyp mũi sẽ dễ gặp phải tình trạng dịch mũi chảy xuống họng do nước mũi không thể chảy ra khỏi mũi.

7. Một số nguyên nhân khác

Ngoài những bệnh lý đường hô hấp và các vấn đề như vừa kể trên, tình trạng cũng có thể xảy ra do một số nguyên nhân khác như:

• Cảm lạnh, cảm cúm do nhiễm virus;
• Sự thay đổi đột ngột của thời tiết, trở nên lạnh hơn;
• Độ ẩm thấp khiến không khí hanh khô;
• Do tác dụng phụ của một số loại thuốc;
• Rối loạn nội tiết tố do đang trong thời kỳ mang thai;
• Thường xuyên ăn đồ cay nóng, chất kích thích…

Tình trạng dịch mũi chảy xuống họng có nguy hiểm không?

Về cơ bản, dịch mũi chảy xuống họng không phải tình trạng quá xa lạ hoặc có thể gây hại cho sức khỏe khi vừa xuất hiện. Tuy nhiên, nếu người bệnh chủ quan lơ là trong việc xác định nguyên nhân gây ra và tiến hành điều trị sẽ rất dễ làm phát sinh các biến chứng.

Các chuyên gia cho biết, dịch mũi chảy xuống họng có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào đặc điểm của nước mũi. Nếu nước mũi có trong suốt, không màu, không mùi thì đây chỉ là trạng thái mũi bị kích ứng thông thường, không có gì đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu nước mũi có màu vàng, xanh, hôi tanh kèm theo nhiều triệu chứng khác chính là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý đường hô hấp.

Riêng với triệu chứng trạng dịch mũi chảy xuống họng kéo dài có thể gây ra một số ảnh hưởng sau đây:

• Ho liên tục: Dịch mũi chứa vi khuẩn, virus ứ đọng quá mức trong khoang mũi khi chảy xuống họng sẽ gây viêm nhiễm họng và một số bộ phận xung quanh. Tình trạng này có thể gây ho liên tục, thậm chí viêm thanh quản nếu không được điều trị sớm.
• Đau rát cổ họng: Ho nhiều thường kéo theo đau rát cổ họng, làm tổn thương niêm mạc họng, vòm họng rất đáng lo ngại. Tình trạng dịch mũi chảy xuống họng gây đau rát thường dễ bị nhầm lẫn với viêm amidan, viêm họng nên cần phải thăm khám, chẩn đoán tìm ra nguyên nhân, điều trị đúng cách và kịp thời.
• Hôi miệng: Dịch mũi chứa vi khuẩn, virus, nấm… tích tụ ngày càng nhiều và gây ra bội nhiễm. Người bệnh có thể nhận biết điều này thông qua triệu chứng hôi miệng.
• Dịch mũi lẫn máu: Đây là triệu chứng báo hiệu tình trạng các hốc xoang đã bị tổn thương nghiêm trọng, thậm chí có thể liên quan đến bệnh ung thư. Vì vậy, nếu gặp phải triệu chứng này, người bệnh nên sớm thăm khám, làm các xét nghiệm kiểm tra để có biện pháp điều trị hợp lý.
• Một số ảnh hưởng khác: Khi dịch mũi chảy xuống họng thường xảy ra chủ yếu ở người bị viêm xoang sàng sau, xuất hiện nhiều vào ban đêm. Khi dịch nhầy chảy trực tiếp xuống vùng trũng xoang trong họng gây khó chịu, gây cảm giác vướng nghẹn, mất ngủ, khó ngủ, mệt mỏi…

Cách xử lý cải thiện tình trạng dịch mũi chảy xuống họng

Để điều trị dứt điểm tình trạng dịch mũi chảy xuống họng thường dựa vào các phương pháp chính là dùng thuốc Tây y, các bài thuốc dân gian kết hợp chăm sóc, vệ sinh tại nhà để hỗ trợ điều trị. Cụ thể cách áp dụng từng phương pháp như sau:

1. Điều trị bằng thuốc Tây

Sau khi được thăm khám, chẩn đoán bệnh lý bạn đang mắc phải, xác định tình trạng dịch mũi chảy xuống họng là do nhiễm khuẩn hoặc không nhiễm khuẩn, từ đó đưa ra phác đồ điều trị bằng thuốc phù hợp.

Đối với trường hợp không có dấu hiệu nhiễm khuẩn

• Ưu tiên sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi, bước này cần thực hiện hằng ngày để tiêu diệt các loại vi khuẩn tồn tại trong khoang mũi.
• Kết hợp sử dụng các loại thuốc xịt, thuốc nhỏ mũi có khả năng tiêu viêm, diệt khuẩn, chống dị ứng.

Đối với trường hợp có nhiễm khuẩn

Dịch mũi có nhiễm khuẩn có thể lây lan nhanh chóng gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Để xử lý bác sĩ sẽ kê đơn cho người bệnh sử dụng một số loại thuốc Tây như: thuốc kháng histamin, thuốc kháng sinh, thuốc chứasteroid, clorpheniramin…

Việc sử dụng thuốc Tây điều trị tình trạng dịch mũi chảy xuống họng cần hết sức thận trọng và chú ý tuân thủ một số vấn đề sau:

• Thực hiện đúng các hướng dẫn của bác sĩ về việc dùng thuốc, liều lượng thích hợp.
• Tránh lạm dụng thuốc liều cao trong thời gian dài để tránh gây tác dụng phụ như nhờn thuốc, kháng thuốc…
• Chỉ được dùng thuốc sau khi được bác sĩ chẩn đoán.

2. Các bài thuốc dân gian giúp giảm triệu chứng

Bên cạnh điều trị bằng thuốc Tây, những trường hợp dịch mũi chảy xuống họng thông thường cũng dễ đáp ứng với một số bài thuốc dân gian sau:

• Bài thuốc từ ngải cứu: Ngải cứu vốn có đặc tính kháng viêm tự nhiên, giảm kích ứng nên giúp kiểm soát tình trạng dịch mũi chảy xuống họng hiệu quả. Dùng 100g ngải cứu tươi rửa sạch, phơi khô trong vòng 1 ngày. Cho vào tờ giấy, quấn lại như điếu thuốc rồi đốt lên rồi xông khói này vào mũi.
• Bài thuốc từ nghệ tươi: Nghệ tươi là loại dược liệu có tính cay nóng, kháng viêm và giảm đau, hỗ trợ kiểm soát  tình trạng dịch mũi chảy xuống họng tốt, kể cả những trường hợp bệnh mãn tính. Dùng 1 củ nghệ tươi, giã nát, ép lấy nước cốt nghệ và chia làm 2 phần, một phần uống hết và phần còn lại nhỏ vào mũi 2 lần/ ngày.

• Bài thuốc từ lá chanh: Lá chanh khá lành tính và có khả năng sát khuẩn mạnh, giúp cải thiện tình trạng dịch mũi chảy xuống họng do viêm mũi dị ứng, viêm xoang hiệu quả. Dùng một nắm lá chanh tươi, phơi khô đem hãm với nước, một ít muối khoảng 10 phút. Lọc lấy phần nước cho vào chai bảo quản rồi lấy ra súc miệng vào mỗi buổi sáng.
• Bài thuốc rượu tỏi: Trong tỏi chứa một chất kháng sinh đặc biệt là Allicin, khi kết hợp với rượu có tính cay nồng tạo nên bài thuốc cải thiện tình trạng dịch mũi chảy xuống họng hiệu quả. Dùng 40g tỏi, bóc vỏ, cắt nhỏ hoặc để cả tép. Cho vào bình thủy tinh, đổ 100ml rượu trắng vào ngâm 10 ngày, khi thấy rượu chuyển sang màu vàng là có thể sử dụng. Mỗi lần nhỏ 1 – 2 giọt vào mũi và xoa bóp nhẹ nhàng để thẩm thấu nhanh hơn.

3. Áp dụng các mẹo chăm sóc tại nhà

Bên cạnh các biện pháp điều trị, cải thiện người bệnh cũng cần hợp với các biện pháp chăm sóc tại nhà để hỗ trợ, hạn chế biến chứng và phòng ngừa bệnh tái phát. Một số cách đơn giản ai cũng có thể thực hiện được như:

Thường xuyên vệ sinh tai mũi, họng

Luôn luôn giữ cho khoang miệng, mũi và tai luôn được sạch sẽ, đặc biệt sau khi tiếp xúc với môi trường chứa nhiều tác nhân dị ứng. Nên ưu tiên vệ sinh bằng nước muối sinh lý đẳng trương NaCl 0.9% vì đây là loại có nồng độ phù hợp, không quá thấp cũng không quá cao, an toàn, giúp sát khuẩn, tiêu viêm hiệu quả. Khi không còn dịch mũi, các hốc xoang cũng sẽ không còn tắc nghẽn, mũi thông thoáng và dễ thở hơn.

Xông hơi thảo dược

Xông hơi là cách làm đơn giản và hiệu quả đối với hầu hết những người bị dịch mũi chảy xuống họng. Hơi nước nóng li ti mang theo tinh dầu dễ dàng thẩm thấu sâu vào trong xoang mũi, các hốc kẽ và tiêu diệt vi khuẩn, xoa dịu những tổn thương tại đây. Đồng thời, một số loại tinh dầu sả, bạc hà, oải hương… còn có khả năng làm thông mũi, thư giãn các dây thần kinh, từ đó giảm tình trạng viêm nhiễm hiệu quả.

Cách thực hiện cũng rất đơn giản, bạn chỉ cần chuẩn bị một tô nước nóng, nhỏ vào một ít tinh dầu hoặc nấu sôi một nồi nước xông bằng các dược liệu tự nhiên. Trùm khăn che kín đầu, đưa mặt hơi sát vào tô nước và bắt đầu hít thở bằng mũi, miệng…

Nhai hoặc ngâm rượu sáp ong rừng

Đây là một mẹo hay được nhận định đem lại hiệu quả cao trong việc làm giảm tình trạng dịch mũi chảy xuống họng do nhiễm khuẩn. Theo các nghiên cứu, trong sáp ong có chứa rất nhiều thành phần, trong đó có chứa các chất kháng viêm, giảm đau, chống loét, kiểm soát cholesterol máu và cải thiện hệ miễn dịch.

Có hai cách sử dụng phổ biến là nhai trực tiếp sáp ong hoặc đem ngâm chúng với rượu trong vòng 3 tháng là có thể sử dụng. Mỗi ngày ăn một miếng sáp, lưu ý nhai chậm và nuốt từ từ, chỉ lấy nước và bỏ bã. Ngày thực hiện 1 – 2 lần để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Đeo khẩu trang khi ra ngoài 

Chủ động che chắn bảo vệ đường thở bằng cách đeo khẩu trang mỗi khi ra ngoài. Đặc biệt ở những nơi có nhiều khói bụi, không khí ô nhiễm hoặc môi trường có chứa nhiều tác nhân dị ứng. Cách này không chỉ giúp bạn sớm kiểm soát được các triệu chứng dị ứng mà còn giúp phòng ngừa bệnh tái phát.

Thăm khám tại bệnh viện

Nếu tình trạng dịch mũi chảy xuống họng vẫn tiếp tục kéo dài, kèm theo nhiều triệu chứng nghiêm trọng khác thì tốt nhất nên đến bệnh viện chuyên khoa tai – mũi – họng để khám. Việc thăm khám sớm, chẩn đoán tìm ra nguyên nhân sẽ giúp việc điều trị dễ dàng hơn, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Một số biện pháp phòng ngừa khác

Kết hợp với một số biện pháp phòng ngừa dưới đây giúp đạt hiệu quả cao hơn trong điều trị tình trạng chảy dịch mũi xuống họng:

• Xây dựng thực đơn ăn uống lành mạnh và phù hợp với tình trạng bệnh. Nên ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm có đặc tính kháng viêm, nâng cao hệ miễn dịch để hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả.
• Vào thời điểm chuyển mùa thời tiết hanh khô, khó chịu dễ gây kích ứng mũi dẫn đến chảy nước mũi nhiều hãy sử dụng máy độ ẩm. Máy này có tác dụng điều hòa và tạo độ ẩm thích hợp cho không khí.
• Uống nhiều nước mỗi ngày, đặc biệt là nước ấm để kích thích khả năng làm loãng dịch nhầy, không còn dịch tích tụ trong khoang mũi sẽ làm thông thoáng đường thở, giúp người bệnh dễ thở hơn.
• Chủ động tránh xa các tác nhân dị ứng để giảm nguy cơ bùng phát bệnh trở lại. Đặc biệt, thường xuyên vệ sinh không gian sống vì các dị nguyên thường xuất phát từ những thứ xung quanh ta.

Tình trạng dịch mũi chảy xuống họng thực chất chỉ là một trong rất nhiều những triệu chứng đặc trưng của các bệnh lý viêm đường hô hấp. Vì vậy, người bệnh cần thăm khám, tìm ra nguyên nhân càng sớm càng tốt mới có thể điều trị bằng biện pháp phù hợp, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm về sau.