Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Bạch hoa xà thiệt thảo là vị thuốc quý được sử dụng nhiều nhờ tính mát, có khả năng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu ung, hỗ trợ điều trị các bệnh như ung thư, u bướu… Cùng tìm hiểu kỹ hơn về loại dược liệu này trong bài viết dưới đây.
Tổng quan về bạch hoa xà thiệt thảo
- Tên thường gọi: Bạch hoa xà thiệt thảo
- Tên gọi khác: Xà thiệt thảo, lữ đồng, nhị diệp lục, long thiệt thảo, bòi ngòi bò, cỏ lưỡi rắn hoa trắng, giáp mãnh thảo, xà châm thảo, ải cước bạch hoa xà lợi thảo, dương tu thảo, an điền lan, tán thảo,…
- Tên khoa học: Hedyotis Diffusa Willd
- Họ: thuộc họ Cà phê Rubiaceae
1. Đặc điểm, hình dạng nhận biết
Bạch hoa xà thiệt thảo là loại thực vật mọc trong tự nhiên, bạn có thể nhận biết chúng thông qua một số đặc điểm sau đây:
- Đây là loại thực vật sống lâu năm, mọc bò trên mặt đất, chiều dài khoảng 20 – 25cm. Thân cây màu nâu nhạt, nhẵn, có gốc tròn, phần thân non phía trên có 4 cạnh và mọc ra rất nhiều cành.
- Lá có hình mác thuôn dài, chiều dài khoảng 1.5 – 3.5cm, rộng 1 – 2mm. Lá nhọn ở phần đỉnh đầu và có viền răng cưa ở đỉnh, không có cuống và chỉ mọc quanh 4 điểm trên thân. Mặt trên của lá nhẵn hoặc hơi nhám, mặt dưới có màu xám nhạt, chỉ gân nổi gồ trên mặt.
- Hoa bạch hoa xà thiệt thảo thường mọc đơn độc hoặc mọc đôi ở kẽ lá, có màu trắng hoặc hồng, không có cuống. Tràng hoa gồm 4 cánh hoa, 4 nhị đính ở bên trong họng ống tràng, đầu nhụy chia đôi và bầu có hai ô chứa đựng nhiều noãn.
- Quả của loại cây này ra quanh năm, dạng bế, đài hình cầu hơi dẹt, bầu hạ, bên trong có chứa vô số hạt nhỏ, có cạnh.
- Cây bạch hoa xà thiệt thảo rất dễ nhầm lẫn với một số loại cây cùng họ như: cây lưỡi rắn, xương cá, vương thái tô, an điền…
Một số hình ảnh cây bạch hoa xà thiệt thảo
2. Phân bố
Loại thực vật này có sức sinh trưởng mạnh mẽ, bạn có thể dễ dàng bắt gặp chúng ở mọi miền đất nước, từ Nam ra Bắc. Chúng phân bố chủ yếu ở ven đường, ven sườn đồi, dọc các bờ ruộng.
Ngoài ra, hầu như những vùng nhiệt đới châu Á được xem là nơi tập trung nhiều loài nhất của chi này. Chỉ tính riêng ở vùng Đông Nam Á đã có hơn 10 loại được sử dụng để làm thuốc. Loại thực vật này cũng được phát hiện ở rất nhiều quốc gia khác như Mlaysia, Ấn Độ, Srilanca, Thái Lan, các tỉnh phía Nam Trung Quốc…
3. Bộ phận dùng – Thu hái – Sơ chế – Bảo quản
- Bộ phận dùng: Toàn bộ cây gồm rễ, thân, lá đều được sử dụng để làm thuốc.
- Thu hái: Ngoài những cây mọc trong tự nhiên thì loại thực vật này đã được nhân giống và trồng ở nhiều nơi. Cây trồng bằng hạt vào mùa xuân hoặc đầu mùa hè, có thể thu hoạch được sau 3 – 4 tháng gieo trồng.
- Sơ chế: Cây sau khi thu hoạch sẽ được rửa sạch rồi mang đi phơi hoặc sấy khô.
- Bảo quản: Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát để chống mối mọt, ẩm mốc.
4. Thành phần hóa học
Các nghiên cứu khoa học cho thấy trong cây xà thiệt thảo có chứa một số thành phần hóa học như: asperulosid; scandosid methyl ester; 6.0.p coumaroyl scandosid; methyl ester; 6.0. p.coumaroylscarđosid methyl ester 6.0. feruscandosid methyl ester; các acid asperulosidic, deacetyl – asperulosidic, oleanolic; p.coumaric; stigmasterol, p. sitosterol và sitosterol – o – glucose.
Công dụng dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo
Bạch hoa xà thiệt thảo là loại dược liệu đã được sử dụng từ rất lâu trước kia. Và trong vài năm trở lại đây, cây được nghiên cứu và được các chuyên gia nhận định có nhiều công dụng tuyệt vời trong việc chữa bệnh cho con người. Cụ thể về công dụng của bạch hoa xà thiệt thảo theo 2 phương diện y học cổ truyền và y học hiện đại.
1. Theo y học cổ truyền
Theo các tài liệu cổ, bạch hoa xà thiệt thảo là vị thuốc có vị ngọt, hơi đắng tính mát, không chứa độc tố và được quy vào 5 kinh gồm Tâm, Can, Vị, Tiểu trường và Đại trường. Nhờ đó phát huy một số tác dụng như thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, lợi niệu, lợi thấp, tán kết, tiêu thũng, tiêu ung, khử ứ, khu phong, chỉ thống, kháng nham…
Một vài công dụng chữa bệnh hiệu quả của bạch hoa xà thiệt thảo theo Đông y như:
- Tại nước ta từ thời Tuệ Tĩnh, bạch hoa xà thiệt thảo đã được sử dụng để chữa trị chứng rắn cắn, sởi đậu;
- Tại Trung Quốc sử dụng loại thực vật này để làm thuốc chữa phế nhiệt, thuốc chống viêm, trị viêm họng, viêm amidan, hen suyễn, bệnh viêm đường tiết niệu, viêm vùng chậu;
- Tại Ấn Độ, sử dụng loại dược liệu này để chữa bệnh vàng da, bệnh gan mật, cải thiện sốt, chứng máu xấu, lậu.
- Giã nát đắp tại chỗ dùng ngoài giúp cải thiện chứng rắn cắn, côn trùng cắn, vết thương ngoài da, đau khớp, đau lưng.
- Hỗ trợ chữa trị một số bệnh ung thư như ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư trực tràng, ung thư dạ dày…
2. Theo y học hiện đại
Theo các nghiên cứu hiện đại, các nhà khoa học nhận định trong bạch hoa xà thiệt thảo chứa nhiều thành phần hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Bao gồm: 32 thành phần iridoid, 26 thành phần phemolic, 26 thành phần flavonoid, 24 thành phần anthraquinone,50 loại dầu dễ bay hơi cùng hơn 13 hợp chất khác.
Nhờ đó, bạch hoa xà thiệt thảo là loại thảo dược được y học hiện đại công nhận đem lại hiệu quả chữa trị một số tình trạng như:
Kháng khuẩn
Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, dịch chiết bạch hoa xà thiệt thảo ở nồng độ cao có khả năng ức chế liên cầu khuẩn, tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh và trực khuẩn thương hàn. Còn lại với các loại vi khuẩn khác thì hiệu quả không cao.
Kháng viêm
Các nghiên cứu đã chứng minh bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng tăng cường khả năng của đại thực bào trong hệ thống võng mạc nội mô và bạch cầu, từ đó làm tăng khả năng chống viêm.
Tăng cường hệ miễn dịch
Không chỉ giúp kháng viêm, kháng khuẩn mà bạch hoa xà thiệt thảo còn có khả năng nâng cao hệ thống miễn dịch. Nhờ khả năng tăng sinh các tế bào lympho T và lympho B, chống lại các tác nhân gây hại xâm nhập vào trong cơ thể.
Ngăn ngừa ung thư
Một số hoạt chất trong xà thiệt thảo có khả năng ức chế quá trình sản sinh, phát triển và phân chia các hạch tế bào ung thư. Từ đó giúp hoại tử các tế bào ung thư và ức chế sự hình thành ngay từ đầu. Có thể kể đến một số dòng ung thư như: ung thư phổi, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại trực tràng, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng…
Giải độc gan, chữa trị các vấn đề về gan
Các nhà nghiên cứu cho biết sử dụng chiết xuất xà thiệt thảo thành kết hợp với một số dược chất khác như cam thảo, hạ khô thảo… giúp hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh lý về gan, mật.
Một số tác dụng khác
- Bảo vệ hệ thần kinh nhờ 5 hợp chất flavonoid cùng 4 hợp chất iridoid.
- Giải nộc độc của rắn dưới dạng thuốc sắc hoặc tiêm với lượng vừa đủ.
- Ức chế quá trình sinh tinh ở nam giới.
- Tăng cường chức năng của vỏ tuyến thượng thận. `
Gợi ý một số bài thuốc chữa bệnh hay từ xà thiệt thảo
Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ xà thiệt thảo người bệnh có thể tham khảo và áp dụng:
1. Bài thuốc chữa 8 loại ung thư bằng xà thiệt thảo
Cách thực hiện
- Chữa ung thư phổi: Dùng 160g xà thiệt thảo cùng 160g bạch cmao căn sắc lấy nước thuốc, pha cùng nước đường nhạt uống hết trong ngày.
- Chữa ung thư gan: Dùng 20g xà thiệt thảo, 50 xạ đen và bán chi liệt 20g, sắc cùng 1.5 lít nước xuống còn 0.5 lít, lọc lấy nước thuốc uống hằng ngày.
- Chữa ung nhọt, ung bướu giai đoạn đầu: Dùng 120g xà thiệt thảo cùng 60g bán chi liên dạng tươi. Đem sắc lấy nước thuốc uống ngày 2 – 3 lần. Nên kết hợp với cách giã nát dược liệu để đắp lên vị trí ung nhọt giúp tăng hiệu quả giảm đau.
- Chữa ung thư thực quản: Chuẩn bị xà thiệt thảo, nam sa sâm, bắc sa sâm và sinh địa mỗi loại 16g cùng 20g huyền sâm, bạch anh, chi tử và hạ khô thảo mỗi loại 12g cùng 8 – 12g hoàng liên. Rửa sạch tất cả các vị thuốc rồi sắc lấy nước thuốc uống liên tục trong vòng 1 tháng
- Chữa ung thư cổ tử cung: Chuẩn bị xà thiệt thảo, côn bố, tục đoạn, hải tảo, bán chi liên và đương quy mỗi loại 24g, kết hợp thêm toàn yết, sài hồ, bạch thược, phục linh, hương phụ sắc lấy nước thuốc uống hằng ngày.
- Chữa ung thư vòm họng: Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo, tử thảo và đan sâm mỗi vị 30g, bán chi liên, cam thiềm bì, thiên long, cấp tính từ, dã bồ đào, bán hạ và cam thảo mỗi loại 60g. Sắc dược liệu cùng 2 lít nước trong 20 phút rồi lọc lấy nước thuốc uống mỗi ngày.
- Chữa ung thư tiền liệt tuyến: Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo, thổ phục linh, sinh hoàng kỳ và xuyên sơn giáp mỗi loại 15g, hà thủ ô, thất diệp nhất chi hoa, ngưu tất, tiên linh tỳ, kỷ tử, đẳng sâm và bạch thược mỗi loại 6g, ba kích, chích cam thảo, nhục thung dung và tri mẫu mỗi loại 10g. Sắc lấy nước thuốc uống mỗi ngày.
- Chữa ung thư dạ dày: Chuẩn bị xà thiệt thảo và bạch mao căn mỗi loại 60g, hạt bo bo và đường đỏ mỗi thứ 40g. Sắc lấy nước thuốc uống hằng ngày thay cho nước lọc.
Lưu ý: Những bài thuốc chữa ung thư từ bạch hoa xà thiệt thảo vừa kể trên chỉ phù hợp với người bệnh đang trong giai đoạn nhẹ, chưa có biến chứng nghiêm trọng. Hiệu quả của thuốc còn phụ thuộc vào cơ địa và khả năng đáp ứng thuốc của từng người.
2. Bài thuốc chữa bệnh đường tiết niệu
Cách thực hiện
- Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo, kim ngân hoa và dã cúc hoa mỗi loại 40g, 20g thạch vi.
- Cho dược liệu vào nồi sắc cùng 2 lít nước.
- Khi nước cạn xuống còn 1/2 nồi thì ngưng sắc, rót nước thuốc ra chén để uống hằng ngày.
3. Bài thuốc chữa bệnh gan
Cách thực hiện
- Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo, hạ khô thảo và cam thảo theo tỷ lệ 2:2:1.
- Sau khi rửa sạch các dược liệu cho vào ấm sắc lấy nước thuốc uống hằng ngày.
- Ngoài cách này có thể bào chế bạch hoa xà thiệt thảo thành siro để sử dần.
4. Bài thuốc chữa chứng đau dạ dày
Cách thực hiện
- Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo, cam thảo đất và nhân trần mỗi vị 12g.
- Sắc lấy nước thuốc chia làm 2 phần uống hết trong ngày.
- Kiên trì áp dụng bài thuốc này trong thời gian dài không chỉ giúp cải thiện hiệu quả chứng đau dạ dày mà còn để trị táo bón, chứng khó tiêu…
5. Bài thuốc chữa chứng đau nhức khớp, phong thấp
Cách thực hiện
- Chuẩn bị rễ cây xà thiệt thảo, dây đau xương và thổ phục linh mỗi thứ 12g.
- Rửa sạch và đem sắc chung với nước, phần nước thuốc thu được chia làm 2 – 3 phần uống hết trong ngày.
- Khuyến khích sử dụng bài thuốc này cho đến khi triệu chứng đau nhức xương khớp khỏi hẳn.
6. Bài thuốc chữa chứng cao huyết áp
Cách thực hiện
- Chuẩn bị rễ bạch hoa xà thiệt thảo 16g, ích mẫu và cỏ xước mỗi loại 12g, 20g lá dâu tằm, 15g thảo quyết minh (sao đen) và 13g hoa đại.
- Sắc dược liệu cùng với lượng nước vừa đủ dùng 2 lần/ ngày.
- Thực hiện bài thuốc này liên tục trong vòng 2 tháng sẽ giúp cải thiện hiệu quả triệu chứng cao huyết áp.
7. Bài thuốc chữa chứng trễ kinh cho nữ giới
Cách thực hiện
- Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo 16g, cam thảo đất, củ nghệ đen và lá móng tay mỗi loại 20g.
- Mang tất cả dược liệu đi sắc cùng 700ml nước cho đến khi nước cạn xuống còn 300ml thì ngưng.
- Lọc lấy nước thuốc chia làm 2 – 3 phần uống trong ngày cho đến khi kinh nguyệt xuất hiện.
8. Bài thuốc chữa chứng bong gân gây sưng đau
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 20g rễ cây xà thiệt thảo và 16g cam thảo.
- Sắc hai vị thuốc này cùng với lượng nước vừa đủ cho 2 lần sử dung trong ngày.
- Kiên trì sử dụng đều đặn mỗi ngày cho đến khi triệu chứng sưng đau biến mất.
9. Bài thuốc giúp giảm sốt, co giật và chứng khó ngủ ở trẻ em
Cách thực hiện
- Chuẩn bị xà thiệt thảo dạng tươi, rửa sạch rồi giã nát, vắt lấy nước cốt.
- Cho trẻ uống 2 – 3 lần/ ngày, mỗi lần uống một muỗng ăn cơm.
10. Bài thuốc chữa viêm thận cấp có phù, albumin niệu
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 15g bạch hoa xà thiệt thảo, 30g mao cân, 9g sơn chi tử và 6g tô diệp.
- Sắc lấy nước thuốc uống hằng ngày, kiên trì cho đến khi triệu chứng viêm thận cấp thuyên giảm hoàn toàn.
11. Bài thuốc chữa sỏi mật, viêm ống mật
Cách thực hiện
- Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo, kim tiền thảo và nhân trần mỗi loại 30g.
- Sắc lấy nước uống hằng ngày để làm lợi đờm, cải thiện hiệu quả các triệu chứng bệnh.
12. Bài thuốc trị chứng ứ nước, ứ dịch ở tinh hoàn
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 30g bạch hoa xà thiệt thảo, dùng toàn bộ cây bao gồm cả rễ.
- Rửa sạch rồi đem sắc cùng 1 lít nước trên lửa vừa.
- Khi nước thuốc cạn xuống còn khoảng 500ml thì tắt bếp.
- Rót nước thuốc ra chia làm 3 phần uống hết vào các buổi trong ngày
13. Bài thuốc chữa lành vết thương hoặc trị nọc độc rắn cắn
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 20g xà thiệt thảo và 200ml rượu trắng.
- Đem sắc lấy hỗn hợp nước thuốc chiết cồn. Chia làm 3 phần, trong đó uống 2 phần còn 1 phần dùng để thoa lên vết thương ngoài da.
- Lưu ý ngay sau đó cần đưa người bị rắn cắn đến bệnh viện để được cấp cứu xử lý kịp thời.
14. Bài thuốc chữa các bệnh đường ruột
Cách thực hiện
- Chữa bệnh viêm ruột thừa cấp tính: Chuẩn bị 80g xà thiệt thảo sắc lấy nước thuốc uống mỗi ngày. Nếu mức độ bệnh nhẹ uống 1 thang/ ngày, nếu nặng uống 1 ngày 2 thang.
- Chữa bệnh viêm ruột thừa cấp tinh, viêm phúc mạc: Dùng 60g bạch hoa xà sắc lấy 1 lít nước để thu được 0.5 lít nước thuốc. Chia làm 2 – 3 phần uống hết trong ngày.
- Chữa trị viêm ruột dư: Uống nước sắc từ 40g bạch hoa xà tươi hoặc 20g dược liệu khô giúp cải thiện hiệu quả trình trạng viêm ruột dư.
15. Bài thuốc chữa viêm amidan cấp
Cách thực hiện: Chuẩn bị xà thiệt thảo, xa tiền thảo mỗi loại 12g. Sắc lấy nước thuốc uống mỗi ngày.
16. Bài thuốc chữa ho do viêm phổi
Cách thực hiện: Dùng 40g xà thiệt thảo và 8g trần bì sắc lấy nước thuốc uống hằng ngày cho đến khi triệu chứng ho được cải thiện.
Lưu ý cần biết khi sử dụng bạch hoa xà thiệt thảo
Bạch hoa xà thiệt thảo là loại dược liệu tốt cho sức khỏe, đem lại nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn cũng như biết được cơ địa của bản thân có phù hợp với dược liệu hay không cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Chống chỉ định dùng cho phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.
- Tuân thủ liều dùng phù hợp, đối với dược liệu tươi không dùng quá 120g/ ngày, còn dược liệu khô không dùng quá 40g/ ngày.
- Chọn mua dược liệu ở cửa hàng uy tín, không sử dụng dược liệu bị ẩm mốc hoặc có mùi lạ.
- Trong quá trình sử dụng thuốc nếu xảy ra tác dụng phụ bất thường, hãy ngưng sử dụng và đến bệnh viện để được thăm khám, xử lý kịp thời.
Mọi thông tin về dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo trong bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo. Người bệnh cần cân nhắc và tham khảo ý kiến của chuyên gia trước khi sử dụng. Nếu được chỉ định thực hiện các bài thuốc này cần chú ý tuân thủ liều dùng, cách sử dùng để đảm bảo đạt hiệu quả cao, an toàn cho sức khỏe.
Tham khảo thêm
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!