Nổi Mề Đay Cấp Tính: Dấu Hiệu Và Cách Chữa Và Phòng Ngừa Bệnh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc

Đặt lịch hẹnXem hồ sơ

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc

Đặt lịch

Mề đay cấp tính là một trường hợp phổ biến của bệnh nổi mề đay mẩn ngứa. Thuật ngữ này đề cập đến tình trạng nổi mề đay dưới 6 tuần. Trong giai đoạn này, những tổn thương da có xu hướng bùng phát đột ngột, lan rộng nhưng thuyên giảm nhanh chóng nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách.

Mề đay cấp tính là gì?

Mề cấp tính đặc trưng bởi tình trạng nổi mề đay kéo dài dưới 6 tuần. Những biểu hiện ở trường hợp nổi mề đay cấp tính thường xuất hiện đột ngột, tổn thương da có thể tập trung tại một số vùng da hoặc lan rộng toàn thân.

So với bệnh mề đay mãn tính (tình trạng nổi mề đay kéo dài trên 6 tuần), các triệu chứng mề đay cấp tính thường đáp ứng tốt các biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách. Ngược lại, những trường hợp chủ quan, không được xử lý kịp thời, tổn thương có thể kéo dài và chuyển biến sang giai đoạn mãn tính.

Trong một số trường hợp diễn biến nghiêm trọng, mề đay cấp tính có thể gây phù mạch (10%). Phù mạch chỉ tình trạng sưng sâu bên trong da ở niêm mạc da khiến da chuyển sang màu đỏ và căng phồng. Tình trạng này có thể gây ngứa hoặc đau nhưng thường được cải thiện trong vòng 72 giờ đồng hồ.

Nguyên nhân gây mề đay cấp tính

Nổi mề đay nói chung và mề đay cấp tính nói riêng khởi phát bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Trong đó, các triệu chứng bệnh lý thường khởi phát do liên quan đến tình trạng nhiễm trùng, dị ứng thực phẩm, tác dụng phụ của thuốc điều trị. Ngoài ra, vết đốt của côn trùng hoặc một số bệnh lý cũng có thể bùng phát các triệu chứng bệnh lý.

Dưới đây là một số nguyên nhân và yếu tố thuận lợi dẫn đến nổi mề đay cấp tính:

• Nhiễm trùng cấp, nhất là trường hợp bị viêm nhiễm đường hô hấp trên
• Tiếp xúc trực tiếp với các dị nguyên như phấn khoa, lông động vật, nấm mốc, mạt bụi, khói thuốc lá,…
• Tiếp xúc mủ ngựa thực vật hoặc bị côn trùng đốt
• Thời tiết chuyển lạnh đột ngột hoặc nóng ấm
• Dị ứng với đậu phộng, các loại hải sản hoặc không dung nạp thực phẩm từ đường sữa
• Tác dụng phụ hoặc dị ứng khi sử dụng thuốc – đặc biệt là nhóm thuốc kháng sinh penicillin
• Phản ứng cấp của da khi tăng nhiệt tăng lên nhanh chóng hoặc tiết quá nhiều mồ hôi
• Căng thẳng, lo lắng, áp lực công việc
• Rối loạn nội tiết tố
• Mắc một số bệnh lý tự miễn như bệnh thận mãn tính, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ, bệnh về tuyến giáp hoặc rối loạn hệ thống miễn dịch.

Dấu hiệu nhận biết mề đay cấp tính

Mề đay cấp tính đặc trưng bởi tình trạng tổn thương da xuất hiện đột ngột, lan rộng nhanh. Về phạm vi ảnh hưởng và hình thái của mề đay cấp tính còn phụ thuộc vào cơ địa, tình trạng sức khỏe cũng như những yếu tố kích thích.

Dưới đây là một số biểu hiện nhận biết nổi mề đay cấp tính:

• Trên da xuất hiện những mẩn ngứa màu trắng nhạt, màu hồng hoặc ban da có màu hồng, đỏ.
• Tổn thương da do bệnh lý gây ra có thể nổi cộm so với những vùng da xung quanh hoặc bằng phẳng.
• Các sẩn ngứa và ban da có xu hướng lan rộng khi bạn chà xát, cào gãi
• Trong một số trường hợp nổi mề đay cấp tính nặng nề có thể gây phù mí mắt, môi, sưng mặt, nghẹn cổ họng,…
• Vùng da bị nổi mề đay có thể bị đau nhức, nóng rát và ngứa nhẹ. Hoặc cũng có thể đi kèm với một số triệu chứng toàn thân như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, mệt mỏi, nôn nao trong người, sổ mũi, hắt hơi,…

Thông thường, mề đay vật lý (do nước, ánh nắng, ma sát,…) có phạm vi ảnh hưởng nhỏ hơn mề đay do những yếu tố nội sinh như căng thẳng quá mức, nhiễm trùng, rối loạn nội tiết tố, hệ miễn dịch suy yếu,…

Nổi mề đay cấp tính nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp nổi mề đay cấp tính chỉ gây tổn thương bề mặt da và gần như không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, các triệu chứng bệnh lý có thể khiến người bệnh khó chịu, ngứa ngáy, bứt rứt, nhất là về đêm gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Ngoài ra, trong một số trường hợp nổi mề đay cấp tính ở mức độ nặng có thể gây ra một số biến chứng như:

• Nhiễm trùng da: Vùng da bị tổn thương do mề đay cấp tính gây ra thường không gây lở loét, mụn nước hay vết thương hở. Tuy nhiên, nếu người bệnh thường xuyên chà xát, cào gãi lên vùng da này có thể dẫn đến trầy xước, chảy máu và làm tăng nguy cơ bị nhiễm nhiễm.
• Sốc phản vệ: Một số trường hợp bị nổi mề đay cấp tính là dấu hiệu sốc phản vệ. Sốc phản vệ là phản ứng dị ứng có mức độ nguy hiểm, có thể dẫn đến suy hô hấp, thậm chí là tử vong nếu không được xử lý kịp thời. Do đó, khi nhận thấy biểu hiện nổi mề đay đi kèm với một số triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa, hạ huyết áp, khó nuốt, khó thở,… người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được khám và xử lý kịp thời.
• Phù mạch: Số liệu thống kê cho thấy, có khoảng 20% người nổi mề đay cấp tính có dấu hiệu phù mạch hay còn gọi là mề đay phù mạch. So với các trường hợp mề đay thông thường, bệnh mề đay phù mạch gây tổn thương sâu trong da và tập trung ở các vị trí nhạy cảm như mí mắt, lưỡi, môi, bộ phận sinh dục,…
• Viêm kết mạc dị ứng: Tình trạng nổi mề đay xung quanh mắt có thể lan rộng đến kết mạc, khiến cơ quan này bị tổn thương và sưng viêm. Viêm kết mạc dị ứng thường gây chảy nước mắt, đỏ mắt, khó chịu và ngứa rát.

Theo đó, có hơn 90% trường hợp bị mề đay cấp tính ở mức độ nhẹ, khá lành tính và đáp ứng tốt các biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách. Dưới 5% trường hợp bệnh lý do phù mạch và sốc phản vệ. Ngoài ra, số liệu thống kê cũng cho thấy, khoảng 5% người bệnh nổi mề đay kéo dài dai dẳng và tiến triển sang giai đoạn mãn tính.

Do đó, khi nhận thấy các triệu chứng nổi mề đay cấp tính không có dấu hiệu thuyên giảm sau vài giờ hoặc vài ngày. Người bệnh cần đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị đúng cách, tránh tình trạng bệnh lý tiến triển thành mãn tính và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.

Các biện pháp điều trị mề đay cấp tính

Thông thường, các triệu chứng mề đay cấp sẽ tự thuyên giảm sau vài giờ mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, những trường hợp tổn thương da kéo dài sau vài ngày và khởi phát các triệu chứng cơ năng như đau rát, ngứa,… người bệnh cần áp dụng các biện pháp khắc phục sau:

1. Áp dụng các mẹo cải thiện bệnh lý tại nhà

Đa số các trường hợp nổi mề đay cấp tính thường ở mức độ nhẹ và thuyên giảm rõ rệt sau khi thực hiện các biện pháp cải thiện, chăm sóc tại nhà.

Dưới đây là một số biện pháp chăm sóc và điều trị bệnh mề đay cấp tính tại nhà được áp dụng phổ biến và mang lại hiệu quả cao:

• Chườm lạnh/ tắm nước mát: Mề đay chính là phản ứng của các mao mạch tại tầng trung bì khi có tác nhân kích thích. Do đó, để cải thiện các triệu chứng cũng như làm giảm tổn thương da do bệnh lý gây ra, người bệnh có thể tiến hành chườm lạnh hoặc tắm với nước mát. Nhiệt độ lạnh sẽ giúp làm giảm lưu lượng máu, co mao mạch và cải thiện tình trạng viêm rõ rệt.
• Bổ sung khoáng chất, nước và vitamin: Để cải thiện tình trạng nổi mề đay mẩn ngứa, người bệnh cần bổ sung nhiều nước. Nước không chỉ duy trì độ ẩm cho da mà còn hỗ trợ đào thải độc tố tích tụ trên da, đồng thời cải thiện các triệu chứng dị ứng hiệu quả. Ngoài ra, các khoáng chất và vitamin có trong các loại rau củ, trái cây còn giúp tăng cường hệ miễn dịch, sức đề kháng và làm giảm nguy cơ mề đay kéo dài dai dẳng.
• Tăng cường dưỡng ẩm cho da: Để làm giảm cảm giác ngứa ngáy, đau rát, khó chịu ở vùng da bị tổn thương. Người bệnh có thể sử dụng các sản phẩm kem dưỡng dịu nhẹ chứa những thành phần như chiết xuất nha đam, yến mạch, Glycerin và Niacinamide.
• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi và thư giãn: Các triệu chứng bệnh mề đay cấp tính có thể là hệ quả của căng thẳng quá mức, làm việc quá sức, lo âu,… Do đó, người bệnh cần dành nhiều thời gian thư giãn và nghỉ ngơi trong quá trình điều trị. Khi tình trạng này được kiểm soát, những tổn thương da do mề đay gây ra sẽ có xu hướng thuyên giảm rõ rệt.

Bên cạnh đó, trong quá trình điều trị bệnh lý, bạn cần loại bỏ những yếu tố thuận lợi khiến tổn thương trở nên nặng nề như thức khuya, dị ứng thức ăn, tiếp xúc với dị nguyên, hút thuốc lá, sử dụng bia rượu thường xuyên,…

2. Sử dụng thuốc Tây điều trị

Trường hợp các triệu chứng bệnh lý không có dấu hiệu thuyên giảm sau khi áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà. Lúc này người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được chỉ định một số loại thuốc kiểm soát bệnh lý.

Dưới đây là một số loại thuốc điều trị mề đay cấp tính thường được chỉ định phổ biến:

• Thuốc kháng histamin H1: Nhóm thuốc này thường được chỉ định trong điều trị nổi mề đay mãn tính và cấp tính. Các thành phần hoạt chất trong thuốc có tác dụng ức chế phóng thích histamin vào niêm mạc da. Từ đó cải thiện các triệu chứng ngứa ngáy, sưng viêm và giảm tổn thương da. Với những trường hợp đáp ứng kém, bác sĩ có thể kết hợp với thuốc kháng H1 và H2 để tăng hiệu quả chữa trị.
• Thuốc Corticoid đường uống: Các loại thuốc Corticoid ở đường uống có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, với trường hợp bệnh lý tiến triển nặng nề, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định thuốc ở liều thấp trong thời gian ngắn.
• Kem bôi/ dung dịch làm dịu da và chống ngứa: Để kiểm soát triệu chứng ngứa ngáy, sưng viêm, khó chịu do nổi mề đay cấp tính gây ra, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định một số thuốc điều trị tại chỗ chứa Menthol, Kẽm và Glycerin.
• Tiêm Epinephrine: Trường hợp mề đay cấp tính xuất hiện phù mạch, lúc này bác sĩ có thể chỉ định tiêm hoạt chất Epinephrine trực tiếp để ngăn ngừa biến chứng sốc phản vệ, đồng thời giải dị ứng nhanh chóng.

Những trường hợp bị mề đay cấp tính thường ít được chỉ định các loại thuốc chống trầm cảm 3 vòng, thuốc ức chế miễn dịch,… Bởi những loại thuốc này thường được bác sĩ chuyên khoa sử dụng với những trường hợp nổi mề đay ở giai đoạn mãn tính. Để đảm bảo đạt hiệu quả chữa trị tốt nhất, đồng thời tránh phát sinh rủi ro, người bệnh cần tuân thủ chỉ định bác sĩ chuyên khoa về liều dùng và tần suất sử dụng thuốc.

Kiểm soát và phòng ngừa mề đay cấp tính hiệu quả

Các triệu chứng bệnh mề đay cấp tính có xu hướng thuyên giảm nhanh chóng sau khi được chăm sóc và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, về tính chất, bệnh lý có thể tái phát nhiều lần và kéo dài dai dẳng, đặc biệt là ở trẻ em, người có cơ địa nhạy cảm và phụ nữ mang thai. Tổn thương da do bệnh lý gây ra tái phát nhiều lần không chỉ gây thâm sẹo, ngứa ngáy mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.

Để kiểm soát và giảm thiểu nguy cơ khởi phát bệnh lý, người bệnh cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:

• Kiêng các loại thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng cao như đậu phộng, thịt bò, các loại hải sản,… Ngoài ra, khi dùng những thức ăn lạnh hay hải sản, cần nấu chín kỹ và dùng kèm với những gia vị có tính ấm như sả, nghệ, gừng,…
• Tăng cường sức đề kháng và kiểm soát căng thẳng bằng cách ăn uống điều độ, nghỉ ngơi hợp lý, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên.
• Không tiếp xúc với những yếu tố gây kích thích như mạt búi, lông chó, lông mèo, hóa chất, mủ nhựa thực vật, hóa mỹ phẩm, nọc độc côn trùng,…
• Chọn mặc trang phục thoáng mát, thấm hút tốt, có chất liệu mềm
• Dùng kem dưỡng ẩm và kem chống nắng đều đặn mỗi ngày giúp duy trì độ ẩm cho da, đồng thời giúp bảo vệ da trước các tác nhân gây hại.
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú là nhóm đối tượng có nguy cơ bị nổi mề đay, mẩn ngứa cao. Do đó, cần chủ động vệ sinh cơ thể đúng cách, thường xuyên và tránh căng thẳng, lo âu quá mức.

Các triệu chứng nổi mề đay cấp tính thường khởi phát đột ngột, tổn thương da có xu hướng lan rộng nhưng thường đáp ứng tốt các biện pháp y tế và chăm sóc đúng cách. Trường hợp bệnh lý khởi phát đi kèm với những biểu hiện nghiêm trọng, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được thăm khám và xử lý kịp thời, tránh phát sinh biến chứng nguy hiểm.