Cách Phân Biệt Viêm Đại Tràng và Hội Chứng Ruột Kích Thích

Viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích (IBS) là hai bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến. Tuy nhiên, chúng có những đặc điểm quan trọng để phân biệt. Viêm đại tràng xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm: ngộ độc, thức ăn, căng thẳng, và kháng sinh, có thể dẫn đến nhiều biến chứng như loét, máu trong phân, và thậm chí là ung thư đại tràng. Ngược lại, hội chứng ruột kích thích có nguyên nhân chưa rõ, thường liên quan đến vấn đề nhu động ruột và yếu tố tâm lý. Triệu chứng của viêm đại tràng bao gồm đau, tiêu chảy hoặc táo bón, chán ăn, sốt nhẹ, và có thể dẫn đến tổn thương niêm mạc ruột. Hội chứng ruột kích thích, mặc dù có các triệu chứng tương tự như đau bụng, đầy hơi, và thay đổi đại tiện, nhưng không gây tổn thương thực tế trên niêm mạc ruột. Viêm đại tràng có tính chất viêm nhiễm và có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng, trong khi hội chứng ruột kích thích thường có tính chất mãn tính và kiểm soát được, nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Phân biệt viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích

Viêm đại tràng là một rối loạn phổ biến trong hệ tiêu hóa, xuất phát từ quá trình viêm nhiễm dẫn đến tổn thương niêm mạc đại tràng, có thể lan rộng ở mức độ khác nhau. Tình trạng này có thể bắt đầu với các triệu chứng nhẹ như viêm nhưng khi tiến triển có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng như: loét niêm mạc đại tràng, chảy máu, áp xe đại tràng,… thậm chí là tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng.

Ngược lại, hội chứng ruột kích thích còn được biết đến với tên gọi viêm đại tràng co thắt hay hội chứng rối loạn tiêu hóa thức ăn là một dạng phổ biến của rối loạn tiêu hóa. Điều đặc biệt của bệnh này là tính chất mãn tính, đòi hỏi sự quản lý lâu dài từ phía bệnh nhân để kiểm soát tình trạng của người bệnh

1. Nguyên nhân gây bệnh

Mặc dù có sự tương đồng trong các biểu hiện lâm sàng, bệnh viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích thực sự có nguyên nhân hoàn toàn khác nhau.

Viêm đại tràng:

Chuyên gia thường phân loại bệnh viêm đại tràng thành hai dạng chính: bệnh viêm đại tràng cấp tính và bệnh viêm đại tràng mãn tính.

• Bệnh viêm đại tràng cấp tính thường phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau như ngộ độc, dị ứng thức ăn, sử dụng thực phẩm chứa vi khuẩn, nhiễm bẩn, thói quen ăn uống không đảm bảo vệ sinh, căng thẳng quá mức, lạm dụng kháng sinh, hay tình trạng táo bón và khó tiêu thường xuyên.
• Bệnh viêm đại tràng mãn tính có thể xuất hiện khi các biểu hiện của bệnh viêm đại tràng không được kiểm soát kịp thời, có thể dẫn đến nhiễm trùng, tấn công của chất độc, nấm và làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm đại tràng mãn tính. Trong một số trường hợp, nguyên nhân của bệnh viêm đại tràng mãn tính có thể không rõ ràng.

Hội chứng ruột kích thích: 

Y học hiện đại vẫn đang trong quá trình tìm kiếm nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng ruột kích thích. Mặc dù chưa có xác định rõ ràng, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hội chứng này liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau. Đối với người bình thường, sự nhu động của ruột trong hệ tiêu hóa, từ thực quản đến trực tràng, thường hoạt động một cách nhịp nhàng, giúp dễ dàng vận chuyển và tiêu hóa thức ăn.

Trong trường hợp bị hội chứng ruột kích thích, nhu động ruột thường trải qua sự thay đổi không đồng đều và không đều đặn. Thay vì hoạt động nhịp nhàng như trong trạng thái bình thường, nhu động này có thể kéo dài và suy yếu, gây ra một loạt các triệu chứng khó chịu. Những biểu hiện như chướng bụng, cảm giác đầy hơi, tiêu chảy xen kẽ với táo bón, sưng bụng, và đại tiện đi kèm chất nhầy là những dấu hiệu thường gặp trong hội chứng ruột kích thích, và chúng có thể thay đổi tùy thuộc vào từng người và tình trạng cụ thể.

Hệ thần kinh thuộc hệ thống tiêu hóa, khi gặp vấn đề bất thường, được coi là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển hội chứng ruột kích thích. Điều này thường liên quan đến sự không hiệu quả trong việc truyền đạt tín hiệu giữa đại tràng và não bộ làm tăng phản ứng quá mức đối với các biến động xảy ra trong hệ tiêu hóa. Kết quả là xuất hiện các triệu chứng như: táo bón xen kẽ tiêu chảy, đau quặn bụng, và những vấn đề khác.

Bên cạnh đó, bệnh lý cũng có thể có nguồn gốc từ nhiều yếu tố rủi ro khác nhau:

• Các thực phẩm giàu chất béo, bông cải trắng, đậu, thức uống có cồn, sữa, phô mai có thể làm tăng nguy cơ tiến triển nặng nề của triệu chứng. Mặc dù chưa có nghiên cứu cụ thể về mối liên quan giữa không dung nạp thực phẩm hoặc dị ứng thức ăn và hội chứng ruột kích thích, nhưng nó vẫn là một điểm đáng quan tâm.
• Các tình trạng căng thẳng, áp lực, và stress được nhận thấy là có thể làm tăng nguy cơ phát triển hội chứng ruột kích thích và phụ nữ thường xuyên trải qua sự tăng lên của các triệu chứng trước thời kỳ hay trong kỳ và sau kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra, một số bệnh lý như: viêm dạ dày ruột, loạn khuẩn cũng được xem xét làm tăng khả năng mắc hội chứng này.

Hội chứng ruột kích thích có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, nhưng có những nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Các đặc điểm như: dưới 45 tuổi, giới tính nữ, và có người thân trong gia đình từng mắc hội chứng ruột kích thích thường là những yếu tố tăng nguy cơ.

• Độ tuổi dưới 45: Hội chứng ruột kích thích thường xuất hiện ở những người dưới 45 tuổi, và nguy cơ tăng lên ở những người ở độ tuổi này.
• Giới tính nữ: Phụ nữ thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với nam giới. Các biểu hiện của hội chứng này có thể xuất hiện trước, trong và sau kỳ kinh nguyệt.
• Di truyền trong gia đình: Nếu có người thân trong gia đình từng mắc hội chứng ruột kích thích, nguy cơ mắc bệnh tăng lên
• Vấn đề về sức khỏe tinh thần: Những người gặp vấn đề về sức khỏe tinh thần như trầm cảm, lo lắng, và stress có thể có nguy cơ cao hơn. Tình trạng tâm lý và thần kinh có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa.

2. Triệu chứng phân biệt bệnh

Viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích thường gặp sự nhầm lẫn do một số triệu chứng chung, nhưng chúng có những đặc điểm khác biệt quan trọng trong cách chúng ảnh hưởng đến nhu mô ruột và nguy cơ ung thư trực tràng.

Triệu chứng bệnh Viêm Đại Tràng:

Theo các bác sĩ chuyên khoa, bệnh viêm đại tràng thường gây ra các biểu hiện lâm sàng như sau:

• Đau Bụng: Cơn đau thường xuất hiện tại vùng bụng dưới và theo dọc khung đại tràng. Có thể đi kèm với cảm giác cứng bụng và đầy hơi.
• Táo Bón: Người bị viêm đại tràng có thể trải qua táo bón, phân khô và cứng, đặc biệt phổ biến ở phụ nữ và người lớn tuổi.
• Tiêu Chảy: Thường gặp ở bệnh nhân viêm đại tràng cấp tính, có thể làm xuất hiện đại tiện phân lỏng từ 4-5 lần/ngày, đôi khi có máu. Tiêu chảy kéo dài có thể gây mệt mỏi và sức khỏe yếu đuối.
• Đại Tiện Bất Thường: Bệnh lý có thể làm tăng tần suất điều tiết, làm cho việc điều tiết sau khi vệ sinh trở nên không thoải mái.
• Chán Ăn: Cảm giác chán ăn và sự không ngon miệng thường là biểu hiện phổ biến do viêm đại tràng gây ra.
• Sốt Nhẹ: Một số bệnh nhân có thể trải qua tình trạng sốt nhẹ, đặc biệt là khi bệnh lý ở mức độ nặng.

Triệu chứng Hội Chứng Ruột Kích Thích:

Đối với trường hợp mắc phải hội chứng ruột kích thích có thể nhận biết thông qua một số biểu hiện như sau:

• Cảm giác đau quặn bụng sau khi ăn: Đau quặn bụng sau khi ăn có thể là dấu hiệu của vấn đề tiêu hóa như viêm đại tràng, loạn thức ăn, hoặc dạy thức ăn.
• Đầy hơi, chướng bụng: Đầy hơi và chướng bụng thường liên quan đến sự tích tụ khí trong dạ dày hoặc ruột, có thể do quá trình tiêu hóa không hiệu quả.
• Táo bón hoặc tiêu chảy, xen lẫn táo bón: Tình trạng xen kẽ giữa táo bón và tiêu chảy có thể là biểu hiện của hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc các vấn đề khác về tiêu hóa.
• Trong phân chứa dịch nhầy: Phân chứa dịch nhầy có thể là dấu hiệu của viêm đại tràng hoặc một số bệnh lý khác ảnh hưởng đến niêm mạc đại tràng.
• Cơ thể mệt mỏi, khó ngủ, mất ngủ thường xuyên, đau đầu: Các triệu chứng này có thể phản ánh vấn đề tâm lý như căng thẳng, lo âu, hoặc cũng có thể liên quan đến sự mệt mỏi do giảm hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn

Hội chứng ruột kích thích (IBS) thường có tính chất mãn tính, biểu hiện thay đổi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các tình trạng tiêu chảy và táo bón xen kẽ có thể gây ra vấn đề sức khỏe như bệnh trĩ. Kiêng cử thực phẩm để giảm triệu chứng có thể dẫn đến thiếu hụt dưỡng chất, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. IBS cũng có thể gây mệt mỏi, khó ngủ và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống tổng thể của người bệnh. Điều trị và hỗ trợ từ bác sĩ hay chuyên gia dinh dưỡng là quan trọng để quản lý tình trạng này.

3. Chẩn đoán viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích

Vì những biểu hiện lâm sàng của viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích (IBS) khá tương đồng, việc phân biệt giữa chúng trước khi bắt đầu điều trị là quan trọng. Bác sĩ chuyên khoa thường thực hiện quá trình chẩn đoán để xác định đúng bệnh lý và đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp.

Các kỹ thuật chẩn đoán viêm đại tràng:

Chẩn đoán bệnh lý như viêm đại tràng thường dựa vào sự kết hợp giữa triệu chứng lâm sàng và các kết quả xét nghiệm cận lâm sàng. Các phương pháp chẩn đoán thường bao gồm:

• Xét Nghiệm Máu: Kiểm tra các chỉ số máu như CRP (chỉ số viêm nhiễm) và CBC (số lượng tế bào máu) để phản ánh tình trạng tổn thương hoặc viêm nhiễm.
• Nội Soi Đại Tràng: Sử dụng ống nội soi để kiểm tra trực tiếp niêm mạc đại tràng và lấy mẫu nếu cần thiết để đánh giá tình trạng viêm.
• Chụp X-Quang và CT: Chụp X-quang và CT có thể được sử dụng để xác định sự tổn thương và biến đổi trong cấu trúc của đại tràng.
• Xét Nghiệm Phân: Kiểm tra phân để đánh giá có mặt máu, nước, vi khuẩn, hoặc các yếu tố khác có thể chỉ ra tình trạng bệnh lý.
• Chẩn Đoán Hình Ảnh Khác:Các phương pháp hình ảnh như MRI cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán.

Chẩn đoán hội chứng ruột kích thích:

Hiện nay, quá trình chẩn đoán hội chứng ruột kích thích (IBS) vẫn chưa có yếu tố xét nghiệm đặc hiệu, do đó, thường dựa vào nguyên tắc loại trừ để tìm ra nguyên nhân của các triệu chứng và loại bỏ các bệnh lý khác có thể gây ra những biểu hiện tương tự. Dưới đây là mô tả chi tiết về hai bộ tiêu chuẩn chẩn đoán phổ biến trong quá trình này:

• Tiêu chuẩn Rom: Tiêu chuẩn này tập trung vào nhiều biểu hiện khác nhau, bao gồm sự tái phát hoặc khó chịu ở bụng, đau bụng, rối loạn đại tiện, sự thay đổi về tính chất phân, cảm giác đầy hơi, chướng bụng, và phân nhầy. Sự phong phú của các biểu hiện này giúp đưa ra một cái nhìn toàn diện về tình trạng của người bệnh.
• Tiêu chuẩn Manning: Tiêu chuẩn này dựa trên các biểu hiện như giảm đau bụng sau khi đại tiện, sình bụng, đầy hơi, cảm giác đại tiện không hết phân, đau bụng sau khi đại tiện phân lỏng, và mót rặn. Các biểu hiện này cung cấp thêm thông tin hỗ trợ việc xác định tình trạng của người bệnh.

Ngoài hai tiêu chuẩn trên, nhiều xét nghiệm khác cũng có thể được thực hiện để hỗ trợ quá trình chẩn đoán, bao gồm: nội soi đại tràng xích ma bằng ống mềm, nội soi đại tràng, test hơi thở, xét nghiệm phân, chụp CT, chụp X–quang, xét nghiệm máu, và xét nghiệm không dung nạp glucose. Tất cả những bước này đều nhằm đảm bảo chẩn đoán chính xác và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của bệnh nhân.

Điều trị viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích

Viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích đều là những bệnh lý đường tiêu hóa thường gặp. Mục tiêu của việc điều trị các bệnh lý này là kiểm soát các biểu hiện lâm sàng, cải thiện chất lượng cuộc sống và khắc phục căn nguyên. Tùy thuộc vào từng bệnh lý sẽ có những phương pháp điều trị phù hợp.

1. Điều trị bệnh viêm đại tràng

Viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích (IBS) là hai bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến và mục tiêu của quá trình điều trị là kiểm soát biểu hiện lâm sàng, cải thiện chất lượng cuộc sống và giải quyết nguyên nhân cụ thể của từng bệnh lý. Dưới đây là mô tả về phương pháp điều trị cho mỗi loại bệnh:

Điều trị nội khoa:

• Thuốc giảm đau chống co thắt: Sử dụng các loại thuốc như antispasmodics để giảm cảm giác đau và co thắt ở đại tràng.
• Thuốc kháng sinh: Dùng trong trường hợp viêm đại tràng có liên quan đến nhiễm trùng nặng do vi khuẩn.
• Thuốc điều trị tiêu chảy và táo bón: Các loại thuốc này được sử dụng để điều chỉnh chức năng đại tràng và giảm triệu chứng tiêu chảy hoặc táo bón.
• Thuốc kháng ký sinh trùng: Được chỉ định trong trường hợp nhiễm ký sinh trùng gây viêm đại tràng.

Điều trị ngoại khoa:

• Phẫu thuật: Đối với những trường hợp không đáp ứng tốt với điều trị nội khoa, bác sĩ có thể đề xuất can thiệp ngoại khoa. Mục tiêu của phẫu thuật là loại bỏ phần đại tràng bị viêm, tổn thương, và kiểm soát các triệu chứng do bệnh lý gây ra. Tuy nhiên, quyết định phẫu thuật cần được thảo luận và quyết định chung với bác sĩ chuyên khoa, và bệnh nhân cần được thông tin đầy đủ về lợi ích và rủi ro trước khi quyết định tiến hành phẫu thuật.

2. Điều trị hội chứng ruột kích thích

Hầu hết các trường hợp mắc hội chứng ruột kích thích đều ở mức độ nhẹ, có thể cải thiện thông qua thay đổi chế độ dinh dưỡng và xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh, đồng thời giảm căng thẳng quá mức. Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh lý tiến triển ở mức độ nặng, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định một số loại thuốc nhằm kiểm soát các triệu chứng khó chịu do hội chứng gây ra.

Dưới đây là một số loại thuốc thường được chỉ định trong điều trị hội chứng ruột kích thích:

Thuốc điều trị tiêu chảy:

• Cholestyramine: Giúp kiểm soát tình trạng tiêu chảy bằng cách ảnh hưởng đến sự hấp thụ của nước trong đại tràng.
• Loperamide: Loại thuốc này giúp làm chậm quá trình di chuyển của ruột, từ đó giảm tiêu chảy.

Thuốc điều trị táo bón:

• Thuốc nhuận tràng: Hỗ trợ giảm tình trạng táo bón bằng cách làm mềm phân và kích thích đại tràng hoạt động.
• Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Giúp cải thiện tình trạng táo bón bằng cách làm mềm phân và tăng cường sự thâm nhập của nước vào phân.

Thuốc giảm đau chống co thắt/ thuốc kháng acetylcholin:

• Loại thuốc này: Được sử dụng để cải thiện tình trạng co thắt ở ruột, đồng thời có thể được dùng trong những trường hợp hội chứng ruột kích thích kèm theo cả tiêu chảy và táo bón.

Cách phòng ngừa các bệnh lý đường tiêu hóa

Thực tế, bệnh viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích, cũng như nhiều bệnh lý đường tiêu hóa khác, thường chịu ảnh hưởng lớn từ lối sống sinh hoạt hàng ngày và chế độ ăn uống. Để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất và hạn chế nguy cơ tái phát bệnh, bệnh nhân cần kết hợp phương pháp y tế và các biện pháp phòng ngừa đúng cách.

Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa và thay đổi lối sống có thể hỗ trợ trong quá trình điều trị và kiểm soát bệnh lý:

Chế độ ăn uống lành mạnh:

• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, hạt giống lanh có thể giúp cải thiện chất lượng phân và giảm các triệu chứng.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Tránh các thực phẩm có thể kích thích ruột như cà phê, thực phẩm cay nồng, thực phẩm giàu chất béo.
• Giữ chế độ ăn đều đặn: Ăn ít và thường xuyên có thể giúp giảm căng thẳng cho đường tiêu hóa.

Kiểm soát căng thẳng:

• Thực hành các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga, tập thể dục đều đặn.
• Xác định nguyên nhân căng thẳng và cố gắng giải quyết nó.

Duy trì hoạt động thể chất:

• Thực hiện động tác thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội để hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm căng thẳng.

Quản lý trọng lượng:

• Duy trì trọng lượng cân nặng lành mạnh thông qua chế độ ăn uống cân đối và hoạt động thể chất.

Tuân thủ điều trị y tế:

• Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế định kỳ.
• Thực hiện các xét nghiệm theo lịch trình để theo dõi tình trạng sức khỏe.

Việc phân biệt giữa viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và phòng ngừa tái phát. Sự nhận thức về sự khác biệt giữa hai bệnh lý này giúp bác sĩ đưa ra kế hoạch điều trị chính xác và hiệu quả. Do đó, nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào không bình thường việc đến gặp bác sĩ để thăm khám, chẩn đoán và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp là quan trọng.