Viêm Xoang Ở Trẻ Em Có Nguy Hiểm Không? Triệu Chứng Và Điều Trị

Viêm xoang ở trẻ em là căn bệnh không phổ biến như xảy ra với người trưởng thành. Những trẻ dễ mắc viêm xoang thường dưới 6 tuổi, đặc biệt có hệ miễn dịch kém, suy dinh dưỡng, thường xuyên tiếp xúc với khói bụi hoặc có cơ địa dị ứng, mắc bệnh viêm amidan, viêm VA… nhưng không được chữa khỏi dứt điểm. 

Viêm xoang ở trẻ em là bệnh gì? Phân loại

Bệnh viêm xoang là tình trạng các mô lót bên trong xoang bị nhiễm trùng và sưng viêm. Bệnh viêm xoang ở trẻ em, kể cả trẻ sơ sinh khác với người lớn vì ở độ tuổi này hệ thống xoang của trẻ chưa hoàn thiện, vẫn còn đang trong giai đoạn phát triển.

Trong giai đoạn thai kỳ, hệ thống xoang của trẻ bắt đầu hình thành từ tuần thứ 4 dựa trên sự phát triển của một tế bào sàng. Tế bào này phát triển và xâm lấn vào trong các xương để hình thành nhiều xoang khác nhau như xoang trán, xoang hàm, xoang sàng, xoang bướm… Chính vì vậy, khi một xoang bị viêm thì nguy cơ các xoang còn lại cũng bị viêm.

Vì vậy, có thể hiểu rằng viêm xoang ở trẻ em là tình trạng vùng niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi bị viêm nhiễm do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh thường xuất hiện chủ yếu ở trẻ em dưới 6 tuổi, kể cả trẻ sơ sinh và trẻ trai thường có tỷ lệ bị viêm xoang cao hơn trẻ gái. Dựa vào mức độ và triệu chứng viêm xoang, bệnh được chia làm hai thể chính gồm:

• Viêm xoang cấp tính: Đây được xem là giai đoạn đầu của bệnh với các triệu chứng biểu hiện dồn dập, khiến trẻ mệt mỏi, khó chịu. Tuy nhiên, sau một thời gian chúng sẽ nhanh chóng biến mất, thậm chí khỏi nhanh hơn nếu được chăm sóc đúng cách.
• Viêm xoang mãn tính: Giai đoạn viêm xoang mãn tính cũng xuất hiện các triệu chứng tương tự như giai đoạn cấp, tuy nhiên ở mức độ nặng hơn và thời gian kéo dài lên đến 12 tuần kèm theo nhiều biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Nguyên nhân khiến trẻ bị viêm xoang

Có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị viêm xoang, trong đó nhiễm vi khuẩn, virus, nấm là nguyên nhân phổ biến nhất. Theo các tài liệu y học, loại vi khuẩn được phát hiện có khả năng gây viêm xoang ở trẻ em nhiều nhất là các loại sau: Hemophillus influenzae, Streptococcuspneumoniae, trực khuẩn mủ xanh (P.aeruginosa), E.coli, cầu khuẩn (tụ cầu và liên cầu), Klebsiella… Những loại này ban đầu trú ngụ trong mũi, hầu họng, phế quản… sau đó di chuyển ngược dòng lên các xoang và làm tổ tại đây, hậu quả là gây viêm xoang cho trẻ.

Bên cạnh nguyên nhân nhiễm khuẩn, trẻ em bị viêm xoang cũng có thể là do một số nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:

• Sức đề kháng kém: Hệ thống miễn dịch của trẻ em vốn dĩ chưa hoàn thiện, còn rất yếu ớt nên khó có thể chống chọi lại sự tấn công, xâm nhập của các loại vi sinh vật gây hại cho đường hô hấp nên dễ dàng bị viêm xoang. Điển hình có thể kể đến một số nguyên nhân như: viêm xoang do sâu răng, viêm xoang do chấn thương, tụ máu trong xoang, viêm xoang do bị viêm amidan…
• Do mắc một số bệnh lý: Bệnh viêm xoang ở trẻ em thường xuất hiện ở những trẻ có tiền sử mắc bệnh viêm mũi dị ứng, viêm amidan, viêm VA, trẻ bị suy dinh dưỡng, sốt vặt, yếu ớt, mắc bệnh viêm đường hô hấp trên, hen phế quản hoặc có bất thường về cấu trúc hốc mũi…
• Vệ sinh kém: Trẻ em thường tò mò, thích khám phá nên chưa ý thức được tầm quan trọng của việc vệ sinh thân thể. Nhiều trẻ thường xuyên chạm vào các vật dụng bẩn, cát, đất… nhưng không được bố mẹ vệ sinh kỹ lưỡng vô tình tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn xâm nhập vào trong tai, mũi, miệng và gây viêm xoang.
• Do môi trường sống ô nhiễm: Không khí bị ô nhiễm, nhiều khói bụi, khí thải… khiến trẻ phải sống trong điều kiện môi trường không lành mạnh, thường xuyên tiếp xúc với các mầm bệnh làm tăng nguy cơ bị viêm xoang. Ngoài ra, điều kiện thời tiết thay đổi đột ngột cũng là nguyên nhân khiến cơ thể trẻ khó thích ứng, dễ mắc bệnh về đường hô hấp nói chung và bệnh viêm xoang nói riêng.
• Do dị ứng: Cơ địa trẻ em rất nhạy cảm dễ dị ứng với nhiều dị nguyên như thức ăn (hải sản, trứng, sữa…) hoặc dị ứng với phấn hoa, lông chó mèo khi tiếp xúc ở cự ly gần… Việc dị ứng sẽ dễ làm kích phát yếu tố viêm nhiễm và vô tình gây ra viêm mũi xoang.

Triệu chứng điển hình của bệnh viêm xoang ở trẻ em

Ở mỗi độ tuổi và thể bệnh khác nhau thì triệu chứng của viêm xoang cũng sẽ biểu hiện khác nhau. Cụ thể như sau:

• Viêm xoang thể cấp tính: Các triệu chứng đặc trưng ở thể này như chảy dịch mũi, sốt nhẹ… kéo dài vài tuần. Ở những trẻ nhỏ thường có triệu chứng buồn nôn, nôn, hắt hơi, ho nhiều, ít ăn, quấy khóc, còn với trẻ lớn hơn sẽ bị đau đầu do tự trẻ cảm nhận được kèm theo chán ăn, sụt cân, mệt mỏi, khó ngủ.
• Viêm xoang thể mãn tính: Ở thể mãn tính các triệu chứng cũng xuất hiện tương tự gồm sốt nhẹ, ho, đau đầu, nghẹt mũi, sổ mũi, dịch mũi có màu xanh hoặc vàng, hôi tanh và đặc biệt thời gian bệnh kéo dài hơn 2 tuần không khỏi. Ngoài ra, một số trường hợp còn kèm theo ho có đờm, thở khò khè, buồn nôn, nôn, quấy khóc, khó ngủ, sưng quanh mí mắt, đau phía sau gáy…

Bệnh viêm xoang ở trẻ em gây ra những biến chứng gì?

Bệnh viêm xoang ở trẻ em là căn bệnh đường hô hấp không quá nguy hiểm, có thể điều trị khỏi trong thời gian ngắn nếu phát hiện và can thiệp kịp thời. Ngược lại, nếu phụ huynh lơ là chủ quan không phát hiện những biểu hiện bất thường của bệnh viêm xoang ở trẻ, để bệnh kéo dài diễn tiến ngày càng nặng, đặc biệt ở các thể xoang trán, xoang mũi sẽ rất dễ gây ra các biến chứng khó lường.

• Biến chứng ở mắt: Đây là biến chứng phổ biến nhất ở những trẻ bị viêm xoang nặng. Biến chứng mắt là hậu quả của tình trạng nhiễm khuẩn kéo dài, ổ viêm lan rộng từ mũi sang trán và bao phủ các dây thần kinh quan mắt và bên trong giác mạc. Biểu hiện ra ngoài chính là tình trạng đau mắt đỏ, sưng phù mắt, lồi nhãn cầu, suy giảm thị lực, nặng nhất là mù lòa vĩnh viễn do bị huyết khối xoang hang.
• Biến chứng ở não bộ: Đây là biến chứng khá hiếm gặp nhưng cũng là biến chứng nguy hiểm nhất của tình trạng viêm xoang. Khi các ổ viêm lan rộng và tấn công vào não bộ sẽ gây ra những hậu quả vô cùng nguy hiểm như áp xe não, viêm màng não…
• Một số biến chứng khác: Nhiễm trùng huyết, suy giảm thính lực do bị viêm tai giữa, viêm phế quản, viêm amidan, viêm họng, viêm thanh quản, rối loạn tiêu hóa, viêm cốt tủy xương, áp xe dưới cốt mạc xương trán, polyp mũi, thuyên tắc tĩnh mạch dọc trên…

Chẩn đoán viêm xoang ở trẻ em

Vì kích thước các xoang của trẻ vẫn còn khá nhỏ, thậm chí chỉ là một rãnh in hằn vào xương nên việc chẩn đoán bệnh cũng gặp nhiều khó khăn. Thông thường để chẩn đoán viêm xoang ở trẻ cần dựa vào hai yếu tố là chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt. Cụ thể như sau:

1. Chẩn đoán xác định

Chẩn đoán lâm sàng

Bác sĩ sẽ đánh giá bệnh thông qua các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh. Có thể dựa vào các triệu chứng sau đây để chẩn đoán viêm xoang:

• Sổ mũi, sốt nhẹ, nước mũi có màu vàng hoặc xanh, nôn ọe, ho, đau họng do dịch mũi chảy xuống họng…
• Đối với trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh viêm xoang sẽ đi kèm theo viêm tai giữa do tiếp xúc nhiều với khói bụi, khói thuốc lá hoặc bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
• Đối với trẻ trên 6 tuổi bị viêm xoang luôn kèm theo triệu chứng đau đầu, phù nề quanh mắt và mệt mỏi, khó chịu, ốm yếu…

Chẩn đoán cận lâm sàng

• Nội soi mũi: nhằm tìm kiếm sự bất thường trong cấu trúc mũi hoặc nhìn rõ các khe mũi, hốc mũi chứa nhiều dịch nhầy hay không. Nếu bị viêm xoang thì hai bên hốc mũi sẽ chứa nhiều dịch đặc, chảy từ cửa mũi sau xuống cuống họng, cuốn mũi giữa, cuốn mũi dưới bị sưng phù. Kèm theo đó là vòm mũi họng VA quá phát che kín phần cửa mũi sau, thậm chí chèn ép vào lỗ vòi Eustache.
• Chụp X quang: cho thấy hình ảnh các xoang bị mờ, lớp niêm mạc xoang dày do lượng dịch, khí trong xoang cao.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: được chỉ định thực hiện nếu nghi ngờ viêm xoang có liên quan đến các bệnh lý u nang như u ác tính hoặc u nấm.
• Chụp CT scan: Những bệnh nhi bị viêm xoang mãn tính sẽ cho kết quả CT rõ ràng về mức độ tổn thương của niêm mạc xoang hoặc bất thường trong cấu trúc mũi xoang.
• Siêu âm xoang: Thường áp dụng cho bệnh nhi trên 4 tuổi nghi ngờ bị viêm xoang, chủ yếu là viêm xoang trán và xoang hàm.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Thu mẫu phẩm dịch mũi trong ổ viêm xoang để nuôi cấy và phân lập, tiến hành làm kháng sinh đồ.

2. Chẩn đoán phân biệt

Phân biệt giữa viêm xoang và viêm mũi dị ứng

So với bệnh viêm xoang thì viêm mũi dị ứng rất dễ chẩn đoán, có thể dựa vào một số triệu chứng sau:

• Ngứa mũi, hắt hơi liên tục nhiều lần và không thể kiểm soát được đặc biệt khi trời lạnh, buổi sáng hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột;
• Nước dịch mũi chảy đều ở cả hai bên, dịch màu trắng trong suốt, không có mùi tanh hôi kèm theo nghẹt mũi 1 hoặc cả 2 bên khiến trẻ phải thở bằng miệng.
• Chụp X quang viêm mũi dị ứng không cho kết quả rõ rệt, khác với viêm xoang cho thấy rõ hình ảnh các hốc xoang chứa nhiều mủ.
• Bệnh nhi bị viêm mũi dị ứng thường phát bệnh theo cơn, phụ thuộc vào tác động của dị nguyên gây dị ứng, những thời điểm còn lại trẻ cảm thấy khỏe mạnh bình thường.

Phân biệt viêm xoang và viêm đường hô hấp trên

• Trẻ nhỏ rất dễ mắc các biêm đường hô hấp trên cấp tính, trung bình mắc khoảng 6 – 8 lần/ năm, sau những đợt viêm mũi họng cấp kéo dài và các triệu chứng bệnh chỉ kéo dài khoảng 5 – 7 ngày là tự khỏi.
• Ngược lại, bệnh viêm xoang ở trẻ em thường đeo bám rất dai dẳng, diễn tiến ngày càng nặng và trở thành viêm xoang mạn tính.

Các phương pháp giúp điều trị hiệu quả bệnh viêm xoang ở trẻ em

Tùy vào nguyên nhân gây viêm xoang ở trẻ là gì mà bác sĩ sẽ hướng dẫn phác đồ điều trị phù hợp. Nguyên tắc điều trị viêm xoang cho trẻ em là xử lý các ổ viêm nhiễm, giảm triệu chứng lâm sàng, điều trị các bệnh lý nền hoặc các bất thường về cấu trúc xoang mũi (nếu có).

1. Điều trị bằng thuốc Tây

Các loại thuốc tân dược thường phát huy hiệu quả nhanh chóng và cũng không mất nhiều thời gian để chuẩn bị nên được nhiều bậc phụ huynh chọn lựa áp dụng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc Tây để điều trị viêm xoang cho trẻ cần hết sức thận trọng về độ tuổi, mức độ bệnh nặng hay nhẹ và khả năng tương thích của thuốc đối với cơ thể trẻ.

Tốt nhất phụ huynh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp với con. Có thể kể đến một số loại thuốc thường dùng như:

• Thuốc kháng sinh: Những trẻ bị viêm xoang do nhiễm khuẩn sẽ được kê đơn thuốc kháng sinh để đạt hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn tối ưu. Tùy vào mức độ viêm nhiễm mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại kháng sinh phù hợp, sau khoảng 3 – 5 ngày sử dụng liên tục nếu không thuyên giảm sẽ đổi sang loại kháng sinh khác. Một số loại kháng sinh thường dùng như: Penicillin, amoxicillin, doxycycline, cephalosporin, clindamycin, levofloxacin,… Trường hợp không đáp ứng điều trị bằng Amoxillin sẽ thay bằng Clavulanate loại 90mg/kg trong thời gian từ 10 – 21 ngày.
• Thuốc giảm đau: Để hỗ trợ cải thiện một số triệu chứng đau nhức do viêm xoang giúp trẻ dễ chịu hơn có thể sử dụng các loại thuốc như: Acetaminophen, Naproxen, Ibuprofen… Lưu ý tuyệt đối không tự ý cho trẻ sử dụng Aspirin để giảm đau vì sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm chức năng thận.
• Thuốc xịt mũi: Để cải thiện triệu chứng nghẹt mũi, sổ mũi, khó thở do dịch nhầy tiết ra quá nhiều nên sử dụng một số loại thuốc thông mũi dạng xịt làm loãng dịch nhầy như: pseudoephedrine, guaifenesin,…
• Một số loại thuốc khác: Trường hợp trẻ bị dị ứng gây ra viêm xoang có thể sử dụng thuốc kháng histamine hoặc những loại thuốc dị ứng giúp hỗ trợ giảm sưng. Ngoài ra, trẻ bị trào ngược dạ dày gây viêm xoang có thể dùng thuốc thuốc chẹn histamin H2 (ranitidin, cimetidin, zantac, tagamet), thuốc ức chế axit (Tums, mylanta, alka-seltzer), thuốc ức chế bơm proton (nexium, prilosec, zegerid, protonix)….

2. Cho trẻ dùng các bài thuốc Đông y cổ truyền

Trẻ trên 6 tuổi bị viêm xoang mức độ nhẹ có thể cân nhắc cho sử dụng các bài thuốc Đông y để giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc Tây. Những bài thuốc này có tác dụng cải thiện triệu chứng viêm xoang, nâng cao sức đề kháng, bồi bổ sức khỏe và phòng ngừa tái phát về sau.

Một số bài thuốc Đông y hay bố mẹ nên tham khảo áp dụng cho con:

Bài thuốc từ tất bát: Đây là vị thuốc quý có vị cay nồng, tính ấm và mùi thơm có tác dụng giảm đau nhức, kiện vị, giáng khí và chống buồn nôn.

Cách thực hiện:

• Dùng 30g tất bát loại tươi hoặc khô đều được. Cho vào ấm đun cùng một chén nước trong khoảng 15 phút trên lửa nhỏ.
• Khi nước thuốc cạn xuống bớt thì tắt bếp, rót nước ra chén đợi cho nguội hẳn thì dùng ống xi lanh bơm nước thuốc vào trong.
• Nhỏ từ từ dung dịch nước thuốc này vào trong mũi của trẻ, thực hiện ngày 2 – 3 lần để đạt hiệu quả tốt nhất.

Bài thuốc từ rễ khương hoàng: Khương hoàng là vị thuốc quý có tác dụng trị huyết ứ, giảm đau, giảm sưng tấy. Y học hiện đại cũng cho thấy trong rễ khương hoàng có chứa hàm lượng cao chất chống oxy hóa và các chất chống viêm.

Cách thực hiện:

• Chuẩn bị rễ khương hoàng và rễ sinh khương cùng một ít mật ong nguyên chất.
• Cho hết số dược liệu đã chuẩn bị vào ấm sắc cùng 500ml nước lọc. Khi nước sôi bùng lên, hơi cạn thì tắt bếp.
• Rót nước ra ly, cho mật ong vào khuấy đều cho trẻ dùng.
• Lưu ý không cho trẻ dưới 1 tuổi sử dụng bài thuốc này để tránh ngộ độc với mật ong.

3. Điều trị ngoại khoa

Những bệnh nhi bị viêm xoang không đáp ứng điều trị nội khoa và bắt đầu có biểu hiện của biến chứng nguy hiểm cần can thiệp ngoại khoa càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, phương pháp này thường không được thông dụng ở trẻ em. Có thể kể đến một số phương pháp ngoại khoa cơ bản được áp dụng trong điều trị viêm xoang như:

• Nạo VA: Đây là phẫu thuật ngoại khoa có thể thực hiện được cho trẻ trên 8 tháng tuổi bị viêm xoang do phì đại VA gây tắc cửa mũi sau.
• Phẫu thuật nội soi (FESS): Phương pháp này giúp xử lý nguyên nhân gây ra viêm xoang như làm sạch ổ viêm nhiễm hoặc giải quyết các bất thường về cấu trúc khoang mũi. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng có thể thực hiện phương pháp này, thay vào đó chỉ được áp dụng cho trẻ bị viêm xoang gây biến chứng: viêm mũi xoang dị ứng, polyp cửa mũi sau, biến chứng nội sọ, tổn thương thần kinh thị giác, suy giảm thị lực, viêm túi lệ, viêm xoang do nấm…

4. Kết hợp các biện pháp hỗ trợ điều trị

Để tăng hiệu quả điều trị viêm xoang ở trẻ, bố mẹ có thể kết hợp thực hiện thêm một số biện pháp hỗ trợ cải thiện triệu chứng đơn giản tại nhà giúp trẻ dễ chịu thoải mái hơn trong quá trình điều trị. Một số mẹo hay phụ huynh nên tham khảo như:

• Cho trẻ xông hơi tinh dầu

Đây là phương pháp được nhiều bác sĩ khuyến khích thực hiện vì đem lại hiệu quả cao mà lại rất an toàn cho sức khỏe của trẻ. Hơi nóng của nước kết hợp với tinh dầu giúp khai thông các hốc xoang mũi bị tắc nghẽn, làm loãng dịch nhầy, giúp mũi thông thoáng và tiêu diệt vi khuẩn.

Cách thực hiện: Chuẩn bị một chậu nước nóng, nhỏ vào vài giọt tinh dầu bạc hà hoặc lá chanh. Dùng một chiếc khăn trùm lên đầu trẻ cùng với chậu nước nóng, chú ý giữ khoảng cách đủ xa để không làm trẻ bị bỏng. Nhắc trẻ hít vào thở ra thật sâu trong vòng 5 – 7 phút là được. Lưu ý chỉ nên cho trẻ lớn thực hiện cách này vì rất dễ gây bỏng nếu trẻ không hợp tác.

• Chườm ấm

Chườm ấm là cách đơn giản và an toàn vừa giúp làm giảm các triệu chứng đau nhức hốc xoang vừa làm loãng dịch nhầy, dễ bài tiết ra khỏi mũi giúp trẻ dễ chịu.

Cách thực hiện: Dùng một chiếc khăn sạch nhỏ, nhúng vào nước ấm rồi vắt nước rồi đắp trực tiếp lên vùng mặt của trẻ, đặc biệt là những vùng đang bị đau.

• Uống giấm táo pha mật ong

Cách thực hiện: Chuẩn bị 1 thìa cà phê giấm táo, 1 thìa cà phê mật ong và một ly nước ấm 50ml. Trộn đều 3 nguyên liệu trên tan đều rồi cho trẻ uống trực tiếp hoặc dùng để rửa mũi đều được.

Cách phòng ngừa viêm xoang ở trẻ em

Điều trị khỏi bệnh là vấn đề quan trọng nhưng phòng ngừa bệnh cũng là việc vô cùng cần thiết mà bố mẹ cần sớm thực hiện để bảo vệ sức khỏe của trẻ chỉ với những cách phòng ngừa đơn giản sau đây:

• Giữ vệ sinh tai mũi họng cho trẻ, đặc biệt trong giai đoạn mũi vẫn còn chảy dịch, hãy thường xuyên lấy sạch cặn bã, dịch nhầy bám dính trong mũi trẻ. Sau đó rửa lại bằng nước muối sinh lý để diệt sạch vi khuẩn.
• Hướng dẫn trẻ tự ý thức giữ vệ sinh, tạo thói quen rửa chân tay kỹ lưỡng sau khi tiếp xúc với cát đất, khói bụi, đồ chơi, rửa tay trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi hắt hơi do cảm lạnh.
• Luôn giữ cho môi trường sống của trẻ được sạch sẽ, đặc biệt là sàn nhà, đồ chơi, giường ngủ… vì đây là những nơi trẻ tiếp xúc nhiều nhất. Không nên nuôi thú cưng trong nhà nếu trẻ có cơ địa dị ứng.
• Đeo khẩu trang và giữ ấm kỹ lưỡng khi đi ra ngoài để bảo vệ đường thở của trẻ khỏi khói bụi, hóa chất độc hại hoặc khói thuốc lá từ những người xung quanh.
• Hạn chế cho trẻ ở quá lâu trong máy lạnh, vào mùa khô tốt nhất nên sử dụng máy tạo độ ẩm cho không khí để điều hòa độ ẩm, giảm thiểu tình trạng khô đường hô hấp ở trẻ.
• Bệnh viêm xoang chủ yếu xuất hiện ở những trẻ có sức đề kháng yếu kém, vì vậy bố mẹ nên chú ý bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết đúng với nhu cầu theo từng độ tuổi. Ưu tiên cho trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, các loại nấm, ngũ cốc chứa nhiều omega-3, DHA, sắt, kẽm… để tăng cường hệ miễn dịch.

Viêm xoang ở trẻ em không giống với viêm xoang của người lớn nên việc điều trị cũng sẽ khác, một số trường hợp bệnh nặng sẽ khá phức tạp. Lời khuyên tốt nhất dành cho các bậc phụ huynh chính là hãy chú ý quan sát tình trạng sức khỏe của con, sớm phát hiện các bất thường và chủ động cho trẻ điều trị ngay để ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm khó phục hồi.